Cách học tốt môn văn lớp 10

Vấn đề được nêu ra là cách học tốt chứ không phải là cách học giỏi bởi vì học giỏi môn văn là một điều khó. Những cách mà trước đây chúng ta thường nghe như là nghe giảng trên lớp, làm bài tập, học văn thơ thật thuộc,... là những cái đã quá quen với chúng ta rồi, bây giờ chúng ta sẽ chỉ bàn đến vấn đề cách học thế nào cho đúng mà thôi. Bởi vì dù có chăm chỉ học hành như thế nào đi chăng nữa mà không biết cách học thì cũng bỏ đi mà thôi.
Văn học lớp 10 mà chúng ta đang tiếp thu là của chương trình cải cách, nó có nhiều điểm tốt và đôi khi vẫn còn điểm xấu. Cái mà chúng ta phải làm là tiếp nhận các điều tốt và phát triển hướng suy nghĩ xem nó tốt ở chỗ nào cần phát huy chỗ nào thì mới thực sự là hiểu bài, còn những chỗ không tốt thì cũng đừng bỏ qua cứ đọc đi và ngẫm thật kỹ tìm hiểu xem nó sai ở chỗ nào không hay chỗ nào để tiếp thu mà không mắc lại.
Các bạn nếu có điều kiện hãy mua 2 quyển sách lớp 10 cũ tập 1 và 2 để đọc phần lý luận văn học ở phía cuối mỗi quyển sách. Những bài lý luận văn học ấy ngày xưa thường ít thầy cô giáo dạy vì là cuối học kỳ cuối năm mà bài lại khó, dùng nhiều ngôn ngữ khoa học. Thế nhưng các bạn đừng ngại hãy cố đọc và tìm hiểu xem những cái triết lý sâu xa mà bài học lý luận đưa ra. Chúng tuy không phải là những văn bản mà ta phải học trong nhà trường phải học thuộc nhưng khi đọc nó sẽ đưa ra cho các bạn cách học văn tốt và cách tìm hiểu một vấn đề tốt hơn.
Một học sinh giỏi văn cũng chưa chắc biết cách học văn bằng một học sinh học tốt văn. Tôi nói như vậy là vì ngay tại trường Việt Đức của chúng ta đã từng có một học sinh giỏi văn đi thi học sinh giỏi và trở về trườn với một "bài văn lạ". Đó không phải là bài văn đáng tự hào như "Bản chất của thành công"của 1 học sinh tên Ngọc trường XH&NV ,"bài văn tả bố" của Nguyễn Thị Hậu,... mà đó là một bài văn phản khoa học phản với lý thường tình.
Đề bài : Phân tích cái hay cái đẹp trong bài "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc"
Đề bài có thể nói là không hay và thậm chí là dở ẹc bởi cách ra đề này quá lỗi thời. Thế nhưng dù thế nào thì "Văn tế ....." cũng là một bài thơ hay vậy mà học sinh giỏi văn lại có thể ngủ gật trong giờ thi và viết đai khái như sau "Em không thích những bài thơ như thế này, chúng quá xa so với thời của chúng em, chúng em không thể nào mà biết được thời ấy như thế nào. Tại sao NXB lại cứ cho những bài chán như vậy vào mà không cho những bài thơ thời hiện đại vào để chúng em hiểu hơn"
Với lý luận văn học chúng ta sẽ không xét về cái nhân học của chị học sinh giỏi kia mà sẽ xét về khía cạnh cách học văn của chị ấy. Đó cũng chính là bài học cho chúng ta.
Đối với mỗi văn bản thì dù ở thời xa xưa đi lắm chăng nữa thì chắc chắn đó là văn bản hay, nếu không thì chẳng có lý gì nhà xuất bản lại đưa vào. Chúng ta muốn tìm hiểu được các văn bản cổ xưa ấy thì đừng áp đặt lối suy nghĩ của hiện đại vào với văn bản ấy sẽ hoàn toàn sai lệch. Các bạn hãy đặt mình vào hoàn cảnh của tác phẩm, có nghĩa là đăth mình vào trong chính cái thời điểm lịch sử ấy, đặt mình vào chính nhân vật ấy thì mới hiểu được hết những suy nghĩ những triết lý sâu xa của con người.

< Tiếp theo >
Như vậy chị học sinh giỏi kia tuy là học sinh giỏi nhưng lại có cách học không phải của một học sinh biết học văn, đừng nên cho rằng là văn bản nào quá xa thời điểm lịch sử của chúng ta là không hay là không nên học, mà phải nghĩ đó là những thành quả "của một thời không bao giờ quay trở lại <Lê nin>. Ví dụ thêm 1 cái nữa cho các bạn dễ hiểu. Đó là văn bản "Chiến thắng Mtao Mxây" trích sử thi Đăm Săn là văn bản truyện đầu tiên trong sách giáo khoa lớp 10. Nếu như là lần đầu học tác phẩm này thì có lẽ là buồn ngủ như ngồi trong tủ bởi những câu văn hơi ngô nghê, hành văn chưa thực sự chau chuốt và về cái cốt truyện thì lại quá lỗi thời. Nhưng bạn hãy đặt mình vào trong chính cái thời điểm ấy - thời điểm mà khi con người ta mới bắt đầu tiến hóa từ người tối cổ lên thành người tinh khôn, và thời kỳ chuyển từ chế độ mẫu hệ sang chế độ phụ hệ. Chúng ta sẽ thấy rằng lý tưởng của bài văn này là lý tưởng của toàn bộ dân tộc Ê-đê-Ê-ga thời đó, Hãy xét về khía cạnh lý tưởng của con người thời đó, chúng ta sẽ thấy đây là một trường ca hào hùng - 1 mốc son trong lịch sử văn học việt nam từ thời xa xưa.
Nhưng không chỉ vậy mà chúng ta cần tìm hiểu đến tác giả của bài văn, bài thơ đó. Viếc đó không chỉ đơn giản là tỉm hiểu cho xong mà là bởi vì tiểu sử, cuộc đời của mỗi tác giả luôn gắn liền với cái "tôi" trong tác phẩm văn học mà họ viết.
Ví dụ đơn giản nhất mà các bạn từng được học đó là về Tác giả NGuyễn Du. chúng ta có tận 1 tiết học để học về tiểu sử thi gia Nguyễn Du. Đó là bởi vì cuộc sống của Nguyễn Du chính là "tư tưởng nhân đạo" của Đoạn trường tân thanh Truyện Kiều.
Chúng ta biết về nhà thơ Nguyễn ĐÌnh Chiểu cũng là một lần học Lục vân tiên bởi vì người ta đã ví nguyễn đình chiểu là một lục vân tiên ở giữa đời thực.
Từ tác giả của một tác phẩm mà ta cũng đã rút ra được những bài học riêg những vốn hiểu biết cho riêng mình. Người ta từng nói văn học là nhân học cũng là có cái lý bởi vì văn học không chỉ dạy cách làm người mà còn dạy cách phản ánh một đời người.
Các bạn hãy vận dụng cả những kiến thức ở các môn khác vào để học môn văn.
Ví dụ tôi có bài tập sau:
Sao đưa thuyền chạy, thuyền chờ trăng theo.
<Đi thuyền trên sống Đáy - HCM>
Các bạn hãy giải thích: Tại sao "sao đưa thuyền chạy" còn "thuyền chờ trăng theo".
Câu hỏi này là danh cho học sinh giỏi bởi vì cũng phải công nhận đó là một câu hỏi khó không phải ai cũng trả lời được. Nhưng nếu các bạn học địa lý tốt thì câu hỏi này quả là quá đơn giản thậm chí là cực kỳ đơn giản.
Nhưng tôi vẫn không trả lời và để dành chỗ trống cho các bạn để các bạn trả lời. Gợi ý dùng kiến thức của môn địa lý và vẽ
Câu hỏi 2 vận dụng kiến thức làm thơ vào việc phân tích 1 bài thơ:
Cho 2 câu thơ sau
Kho thu phong nguyệt đầy qua nóc
Thuyền trở ngân hà nặng vay then
Câu hỏi: Hãy cho biết Chữ "Thu" ở câu thứ nhất nghĩa là gì?
Gợi ý: đây là 2 câu trong tập thơ Quốc Âm thi tập của Nguyễn Trãi, hãy tìm hiểu tại sao chỉ hỏi có chữ "thu" của câu 1 mà lại cho những 2 câu thơ, chúng có liên quan gì đến nhau ?